Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:
ANALIK İZNİ VEYA ÜCRETSİZ İZİN SONRASI
YAPILACAK KISMİ
SÜRELİ ÇALIŞMALAR HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 –
(1) Bu Yönetmeliğin amacı, doğum ya da evlat edinilmesi sonrası işçinin
kısmi süreli çalışma yapabileceği işleri belirlemek ile uygulamaya
ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –
(1) Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857
sayılı İş Kanununun 13 üncü maddesinin beşinci fıkrası uyarınca kısmi
süreli çalışma talebinde bulunan işçiler ile bunların işverenlerini
kapsar.
Dayanak
MADDE 3 –
(1) Bu Yönetmelik, 4857 sayılı Kanunun 13 üncü maddesine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 –
(1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Analık izni: Kadın işçinin doğum
nedeniyle çalıştırılmadığı süre için verilen izni,
b) Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığını,
c) Haftalık çalışma süresi: Genel bakımdan
haftalık en çok kırk beş saat, yer altı maden işlerinde çalışan işçiler
için ise haftalık en çok otuz yedi buçuk saat olan süreyi,
ç) Kısmi süreli çalışma: İşçinin, işyerinde
tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına
kadar yaptığı çalışmayı,
d) Ücretsiz izin: Analık izninin bitiminden
itibaren işçiye isteği halinde verilen izni,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Analık İzni ve Ücretsiz İzne İlişkin
Esaslar
Analık izni hakkı
MADDE 5 – (1) Kadın
işçinin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere
toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmaması esastır.
(2) Çoğul gebelik halinde doğumdan önce
çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak,
sağlık durumunun uygun olduğunun doktor
raporuyla belgelendirilmesi hâlinde kadın işçi isterse doğumdan önceki
üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin
çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.
(3) Kadın işçinin erken doğum yapması
hâlinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum
sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.
(4) Doğumda veya doğum sonrasında annenin
ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya
kullandırılır.
(5) Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat
edinen eşlerden birine veya evlat edinen işçiye, çocuğun aileye fiilen
teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık izni kullandırılır.
(6) Analık izninde belirtilen süreler,
işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra
gerekirse artırılabilir. Bu süreler doktor raporu ile belirtilir.
Çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz
izin hakkı
MADDE 6 – (1)
Analık izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi
amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını
doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri
hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün,
sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin
yarısı kadar ücretsiz izin verilir.
(2) Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar
gün eklenir.
(3) Çocuğun engelli doğduğunun doktor
raporu ile belgelendirilmesi hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak
uygulanır.
(4) Ücretsiz izinden yararlanan kadın
işçiye, bir yaşından küçük çocuğunu emzirmesi için günde toplam bir
buçuk saat olan süt izni uygulanmaz.
Altı aya kadar ücretsiz izin hakkı
MADDE 7 – (1)
Kadın işçiye, analık izninin bitiminden itibaren isteği hâlinde altı aya
kadar ücretsiz izin verilir.
(2) Ücretsiz izin, üç yaşını doldurmamış
çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir.
(3) Bu maddede belirtilen ücretsiz izin
süresi, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kısmi Süreli Çalışmanın Süresi, Şekli ve
Şartları
Kısmi süreli çalışma talebi ve şekli
MADDE 8 – (1)
İşçi, 5 inci maddede belirtilen analık izninin, 6 ncı maddede
belirtilen ücretsiz iznin veya 7 nci maddede
belirtilen ücretsiz iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim
çağının başladığı tarihi takip eden ay
başına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde
bulunabilir.
(2) Kısmi süreli çalışma talebi, 7 nci maddede
belirtilen ücretsiz izin süresi kesilerek de yapılabilir. Ücretsiz iznin
tamamının kullanılması şartı aranmaz.
(3) Kısmi süreli çalışma talebi, bu haktan
faydalanmaya başlamadan en az bir ay önce işçi tarafından yazılı olarak
işverene bildirilir.
Kısmi süreli çalışma talebinin unsurları
MADDE 9 – (1)
İşçinin kısmi süreli çalışma talebinde, kısmi süreli çalışmaya
başlayacağı tarih ile tüm iş günlerinde çalışılacak olması hâlinde
çalışmanın başlama ve bitiş saatleri, haftanın belirli günlerinde
çalışılacak olması hâlinde ise tercih edilen iş günleri yer alır.
(2) İşçi,
eşinin çalıştığına dair belgeyi kısmi süreli çalışma talebine eklemek
zorundadır.
(3) İşçinin kısmi süreli çalışma talep
dilekçesi, işveren tarafından işçinin özlük dosyasında saklanır.
Kısmi süreli çalışma talebinin şartları
MADDE 10 – (1)
Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli
çalışma talebinde bulunamaz. Ancak, ebeveynlerden birinin
çalışma şartı;
a) Ebeveynlerden birinin sürekli bakım ve
tedavisini gerektiren bir hastalığının olması ve bu hastalığın tam
teşekküllü hastane ya da üniversite hastanesinden alınacak doktor
raporuyla belgelendirilmesi,
b) Velayetin mahkemece eşlerden birine
verilmesi hâlinde çocuğun velayetine sahip ebeveynin talepte bulunması,
c) Üç yaşını doldurmamış bir çocuğun
münferiden evlat edinilmesi,
hâllerinde aranmaz.
(2) Birinci fıkra kapsamındaki kısmi süreli
çalışma talebi şartları, sadece başvuru sırasında aranır. Bu şartların
kısmi süreli çalışma sırasında kaybedilmesi durumunda söz konusu hak
devam eder.
Kısmi süreli çalışma talebinin işverence
karşılanması
MADDE 11 – (1)
Usulüne uygun olarak yapılan kısmi süreli çalışma talebi, bildirim
tarihinden itibaren en geç bir ay içinde işveren tarafından karşılanır.
(2) İşveren; işçiye, talebin karşılandığını
yazılı olarak bildirir.
(3) İşveren tarafından süresi içinde
işçinin talep dilekçesine cevap verilmemesi hâlinde, talep işçinin
dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününde
geçerlilik kazanır.
(4) İşçinin belirtilen tarihte iş edimini
sunmaya başlaması kaydıyla kısmi süreli çalışma talebi geçerli fesih
nedeni sayılmaz.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Uygulamaya İlişkin Esaslar
Kısmi süreli çalışma yapılabilecek işler
MADDE 12 – (1)
Kısmi süreli çalışma;
a) Özel sağlık kuruluşlarında ilgili
mevzuat uyarınca mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuvar sorumlusu
ve sağlık hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler
tarafından yerine getirilen işlerde,
b) Nitelikleri dolayısıyla sürekli
çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar hâlinde işçi
çalıştırılarak yürütülen sanayiden sayılan işlerde,
c) Nitelikleri dolayısıyla bir yıldan az
süren mevsimlik, kampanya veya taahhüt işlerinde,
ç) İş süresinin haftanın çalışma günlerine
bölünmesi suretiyle yürütülmesine nitelikleri bakımından uygun olmayan
işlerde,
işverenin uygun
bulması hâlinde yapılabilir.
(2) Birinci fıkrada sayılmayan işlerde
işverenin uygun bulma şartı aranmaksızın kısmi süreli çalışma
yapılabilir.
Toplu iş sözleşmesi ile belirleme
MADDE 13 – (1) 18/10/2012 tarihli
ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hükümlerine göre
bağıtlanan toplu iş sözleşmelerinde kısmi süreli çalışma yapılabilecek
işler, 12 nci madde hükümlerine
bağlı olmaksızın ayrıca taraflarca da belirlenebilir.
Tam süreli çalışmaya geçiş
MADDE 14 – (1)
Kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan
faydalanmamak üzere tam süreli çalışmaya dönebilir.
(2) Tam süreli çalışmaya geri dönmek
isteyen işçi, işverene en az bir ay önce yazılı olarak talebini
bildirir.
(3) Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin
tam süreli çalışmaya başlaması hâlinde yerine alınan işçinin iş
sözleşmesi kendiliğinden sona erer.
(4) Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin iş
sözleşmesini feshetmesi hâlinde, yerine alınan işçinin iş sözleşmesi
yazılı onayı olması koşuluyla fesih tarihinden itibaren belirsiz ve tam
süreli sözleşmeye dönüşür.
Çalışma zamanının belirlenmesi
MADDE 15 – (1)
Kısmi süreli çalışmanın belirlenen günlük ve haftalık çalışma süresi
içerisinde yapılacağı zaman aralığı, o yerin gelenekleri, işçinin
yapmakta olduğu işin niteliği ve işçinin talebi dikkate alınarak işveren
tarafından belirlenir.
(2) Kısmi süreli çalışan işçinin ücret ve
paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri çalıştığı süreye orantılı olarak
ödenir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Sağlık hizmeti işleri
MADDE 16 – (1)
Bu Yönetmeliğin uygulanmasında, sağlık hizmetinden sayılan işler;
tabipler ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanlar, hemşire, ebe
ve optisyenler ile 11/4/1928 tarihli
ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı
İcrasına Dair Kanunun ek 13 üncü maddesinde tanımlanan diğer meslek
mensupları tarafından yerine getirilen işleri ifade eder.
Hüküm bulunmayan hâller
MADDE 17 – (1)
Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hâller ile uygulamada doğacak
tereddütleri gidermek ve uygulama birliğini sağlamak üzere mevzuat
hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla gerekli düzenlemeleri yapmaya
Bakanlık yetkilidir.
(2) Bu Yönetmeliğe göre yapılan kısmi
süreli çalışmalar, ilgili mevzuatta düzenlenen kısmi çalışmaya ilişkin
hükümlere tabidir.
Yürürlük
MADDE 18 – (1) Bu
Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 19 – (1)
Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür. |